Tết hàn thực là Tết gì? Nguồn gốc và ý nghĩa

Tết Hàn Thực được sinh ra với một câu chuyện đầy ý nghĩa, đó là "Giới Tử Thôi chết cháy". Sự kiện này diễn ra vào thời Xuân Thu, khi vua Tấn Văn Công của nước Tấn, đang lưu vong giữa cảnh loạn lạc, gặp và được Giới Tử Thôi giúp đỡ để giành lại ngôi vị. Tuy nhiên, sau khi lên ngôi, vua đã quên mất công ơn của Giới Tử Thôi khi phong thần cho những người có công.

Dù bị bỏ quên, Giới Tử Thôi không ganh tỵ, mà quyết định trở về với mẹ già và sống ẩn dật trong núi. Một lần sau đó, khi vua nhớ ra và gửi người đi tìm, Giới Tử Thôi từ chối nhận thưởng. Vua tức giận và hạ lệnh đốt rừng, đẩy cả hai mẹ con ông vào chốn núi rừng, cả hai đã qua đời vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch.

Cái chết của Giới Tử Thôi khiến vua hối hận và đau lòng, từ đó vị vua đã lập miếu thờ và hạ lệnh kiêng dùng lửa suốt ba ngày, chỉ ăn thức ăn nguội để tưởng nhớ ông.

Tết Hàn Thực, sau khi được nhập vào Việt Nam, đã hòa nhập với tết bánh trôi, bánh chay và trở thành một phần không thể thiếu trong nền văn hóa dân gian của Việt Nam. Trong ngày này, mỗi gia đình Việt đều tổ chức mâm cúng để tưởng nhớ tổ tiên và biểu hiện lòng biết ơn.

Mâm cúng Tết Hàn Thực thường bao gồm nhang, hoa, quả tươi và trầu cau. Trên bàn thờ, phải có một ly nước sạch, thể hiện lòng trong sạch của gia chủ.

Không thể thiếu trong mâm cúng là bánh trôi và bánh chay, là biểu tượng của truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người Việt. Điều đặc biệt là, bánh trôi và bánh chay đều được làm từ bột gạo nếp, phản ánh nền văn minh nông nghiệp lúa nước của Việt Nam.

Mặc dù Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng đã trở thành một nét đẹp văn hóa riêng biệt của Việt Nam sau khi được hợp nhất và thay đổi. Sự khác biệt giữa Tết Hàn Thực và Tết Thanh Minh là rất rõ ràng: trong khi Tết Hàn Thực là dịp cúng tổ tiên và lễ Phật, Tết Thanh Minh lại là dịp viếng mộ và tôn kính ông bà tổ tiên.